Ιταλία, Τορίνο, 3 Ιανουαρίου 1889. Σε μια γωνιά της Piazza Carlo Alberto, ένας αμαξάς μαστιγώνει αλύπητα το άλογό του προκειμένου να τρέξει γρηγορότερα. Η σκηνή επαναλαμβάνεται κάμποσες φορές με βάναυσα αυξανόμενο ρυθμό. Λίγο παραπέρα, ένας άνδρας που παρακολουθεί το συμβάν, βιώνει έναν βαθύτατο συναισθηματικό κλονισμό. Ορμώμενος από αυτόν, τρέχει μπροστά στην άμαξα, σταματώντας την πορεία της και συνάμα τον βασανισμό του ζώου. Το αγκαλιάζει σφιχτά και το φιλά, με τα δάκρυα να τρέχουν ποτάμι από τα μάτια του. Στιγμές αργότερα καταρρέει και σωριάζεται σχεδόν στο δρόμο. Οι αστυνομικοί που περιπολούν στους χωμάτινους δρόμους του Τορίνο παραλίγο να τον συλλάβουν για παρακώλυση της κυκλοφορίας. Τελικά τον συνεφέρουν και τον αφήνουν να επιστρέψει στο σπίτι όπου διέμενε.
Ο άνδρας αυτός ήταν ο Friedrich Nietzsche. Ο σπουδαίος αυτός γίγας της διανόησης, ζούσε στο Τορίνο εκείνη την εποχή, καθώς το κλίμα της πόλης επηρέαζε θετικά την επιεικώς εύθραυστη υγεία του. Το περιστατικό με το άλογο ωστόσο, στάθηκε η απαρχή μιας κατάρρευσης χωρίς γυρισμό! Τις επόμενες μέρες, συγγράφει μια σειρά από ακατάληπτα κείμενα – τα γνωστά ως «Τρελά γράμματα» – και τα αποστέλλει σε διάφορους γνωστούς του, προσυπογράφοντάς τα ως «Διόνυσος», ως «Εσταυρωμένος», και σύμφωνα με κάποιες πηγές, ως «Αντίχριστος». Οι φίλοι του, ανήσυχοι για την ψυχική και πνευματική του υγεία, θα μεριμνήσουν να μεταφερθεί σε ψυχιατρική κλινική της Βασιλείας και λίγο αργότερα της Βαϊμάρης. Θα παραμείνει εκεί έντεκα χρόνια, μέχρι τον θάνατό του στις 25 Αυγούστου 1900, καθώς δεν θα καταφέρει ποτέ να ανακτήσει την «διαύγεια» του παρελθόντος.
Αυτή η θλιβερή κατάρρευση του Nietzsche σηματοδοτεί μια καθοριστική στιγμή, καθώς αποδεικνύει έμπρακτα, την λεπτή γραμμή που διαχωρίζει την απέραντη ιδιοφυΐα ενός φιλοσοφικού μυαλού από την απόλυτη τρέλα. Για όσους γνωρίζουν μονάχα επιφανειακά το έργο του, φαντάζει ως ειρωνεία της μοίρας: ο φιλόσοφος που όσο κανείς άλλος εξύμνησε τη δύναμη και τη μετάβαση από το ανθρώπινο στο υπερανθρώπινο να καταρρέει αντικρίζοντας μια στιγμή ωμής εξουσίας… Ο καθένας σκέφτεται και κρίνει ανάλογα με τις δυνατότητες του μυαλού του, θα απαντήσω εγώ.
Η σκηνή του Τορίνο αποτελεί μια σιωπηλή υπεράσπιση του έργου του απέναντι σε όλους∙ επικριτές και μη. Απέναντι σε εκείνους που τον χλεύασαν, που τον παρεξήγησαν, που τον δαιμονοποίησαν επειδή δεν μπόρεσαν να συλλάβουν όσα έλεγε και έγραφε. Ακόμα και απέναντι σε όσους τον παρερμήνευσαν και καπηλεύτηκαν τη σκέψη του για να τη στρέψουν σε φασιστικές ιδεολογίες – πρώτα απ’ όλα η ίδια του η αδερφή. Είναι ένα μήνυμα από τον άλλο κόσμο που δεν λέει να ξεθωριάσει, υπενθυμίζοντας σε όλους πως δεν ήταν αυτός που σου είπαν ούτε αυτός που νομίζεις. Μια διαχρονική πρόκληση να ξανασκύψεις πάνω από τα βιβλία του και να στοχαστείς. Και ίσως η ύστατη, υπεράνθρωπα ανθρώπινη πράξη του!
-Δαμιανός Λαουνάρος